Zodra hormonen uit balans zijn dan merk je dat direct.
Deze ´stofjes´ bepalen namelijk je energie, hoe je je voelt en hoe je eruit ziet.
Wanneer je teveel, of te weinig van bepaalde hormonen hebt spreken we van een disbalans.
Typische klachten en symptomen die horen bij een hormonaal disbalans kunnen zijn:
overgangsklachten
menstruatiepijn
huidproblemen
overgewicht
haaruitval
laag libido
onvruchtbaarheid
Maar ook:
verlies spiermassa
slecht slapen
vermoeidheid / laag energie
sombere / depressieve gevoelens
altijd ´aan´ staan
Klinkt dit bekend voor je?
Het ontstaan van een hormonaal disbalans kan verschillende oorzaken hebben, zoals:
De aanwezigheid van lichaamsvreemde stoffen (toxines) die zich gedragen als hormonen.
Je cellen (receptoren) worden ‘doof’ voor hormonen (signalen).
De hormoonproductie gaat omlaag.
De lever werkt niet goed.
Gelukkig is er hoop.
Een hormonaal disbalans hoeft geen levenslange kwaal te zijn. Sterker nog, in het grootste deel van de gevallen kun je je lichaam zelf, op en natuurlijke manier terug in balans brengen en de klachten verhelpen.
In plaats van alleen het behandelen van symptomen die een disbalans geeft, krijg je de beste resultaten door de verantwoordelijke hormonen weer terug in balans te brengen. Oftewel, het probleem bij de wortel aanpakken.
Een voorbeeld: Anna heeft lang last van slapeloosheid, hiervoor krijgt ze medicatie van de dokter. Het werkt direct voor het slapen, maar ze merkt al snel bijwerkingen. Somberheid, concentratieproblemen en een suf gevoel op de dag. De echte oorzaak (blijkt achteraf) is een verstoorde melatonine (slaap hormoon) productie. Deze oorzaak wordt door de medicatie niet verholpen. Nu heeft ze én bijwerkingen die haar functioneren belemmeren én de echte oorzaak is niet opgelost.
In dit voorbeeld wil je het liefst de oorzaak aanpakken voor het beste resultaat.
In deze situatie is de oorzaak een verstoorde melatonine productie.
Bovenstaand is geen medisch advies, stop nooit met medicatie zonder overleg met je behandelend arts. Dit is slechts een voorbeeld uit de praktijk.
Welke hormonen staan aan de basis van jouw klachten?
En nog belangrijker, wat kun je eraan doen?
In deze blog behandelen we in het kort de symptomen van de meest voorkomende hormonale disbalansen. En je tips die je direct kunt toepassen!
Er zijn wel 100 hormonen in ons lijf, laten we de belangrijkste bespreken:
Maar eerst.
Wat zijn hormonen?
In het kort: Hormonen zijn signaalstoffen die worden gemaakt door hormoonklieren en door je lichaam worden verspreid via je bloedbaan. Eenmaal op locatie (spieren of organen) kunnen ze processen activeren of remmen. Elk hormoon heeft daarin zijn eigen specifieke functie(s).
De belangrijkste hormonen op een rij:
Schildklierhormoon
Deze vlindervormige hormoonklier ligt op je luchtpijp, net onder je adamsappel. De schildklier produceert schildklierhormonen T4 en T3.
Enorm belangrijk. Schildklierhormoon is verantwoordelijk voor de stofwisseling. Kortom, de energiehuishouding in elk orgaan en lichaamsweefsel. Maar ook de lichaamstemperatuur en hersenfunctie worden door schildklierhormoon gereguleerd.
Symptomen van een tekort zijn:
Verlaagde lichaamstemperatuur
Sombere gevoelens, depressie
Snel aankomen, moeite met afvallen
Haaruitval, korte wenkbrauwen
Symptomen van een overschot zijn:
Hartkloppingen, verhoogde hartslag
Moeite met aankomen, snel vermageren
Uitpuilende ogen
Een tekort aan schildklierhormoon is een veelvoorkomend probleem, en helaas vaak niet gediagnosticeerd.
Waarom? Bloedwaardes brengen een vertraagde schildklier niet altijd aan het licht. Zo kan de oorzaak ook buiten de schildklier liggen. Denk daarbij aan een slechte omzetting van T4 (inactief hormoon) naar T3 (actief hormoon) door de lever. Of een slechte receptor functie waardoor ´´de boodschap´´ (T3) niet aankomt in de cel waar het zijn functie vervuld.
Hoe breng je de schildklierfunctie in balans?
Zorg ervoor dat je alle nutriënten binnenkrijgt om schildklierhormoon te maken. Zink, magnesium, jodium, tyrosine zijn allemaal bouwstenen voor de aanmaak van schildklierhormoon. De beste bronnen zijn zeevoedsel. Dus (vette) vis, schaal en schelpdieren.
Oliën uit zaden; zonnebloemolie, raapzaadolie en ook sojaolie hebben een remmende werking op de schildklierfunctie en wil je dus vermijden. Gebruik liever kokosolie, roomboter en olijfolie.
Een gezonde leverfunctie helpt voor voldoende omzetting naar actief T3 hormoon. Je kunt je lever ondersteunen met kruiden zoals artisjok en mariadistel.
Rood lichttherapie direct op de schildklier schijnen (keel en hals gebied) verbetert de schildklierwerking zoals verschillende studies laten zien.
En een teveel aan het hormoon cortisol onderdrukt de aanmaak van schildklier hormoon.
Cortisol
Het hormoon cortisol wordt in onze bijnieren aangemaakt, een klein orgaan bovenop de nieren. De meeste mensen kennen cortisol als het ´stresshormoon´, omdat de productie verhoogd onder invloed van stress.
Niet alleen tijdens stress, maar ook als we wakker worden is dit hormoon verhoogd in ons lijf, het maakt je wakker!
Cortisol activeert de suikerstofwisseling zodat er energie kan worden vrijgemaakt (in stress situaties). Daarnaast heeft cortisol een ontstekingsremmende werking en remt het de activiteit van het immuunsysteem.
De synthetische vorm van cortisol, zogenaamde corticosteroïden als zalf of orale inname worden veel gebruikt door artsen bij het verlagen van ontstekingen.
Het juiste balans van cortisol is cruciaal voor een optimale gezondheid.
Symptomen van teveel cortisol zijn:
Slecht slapen
Overgewicht, met name rond de middel
rond of bol gezicht
Slecht humeur, gespannen gevoel
Verlies spiermassa
Depressie / angst
Hoge bloeddruk
Symptomen van een tekort zijn:
Misselijkheid en braken
Buikpijn, diarree
Lage bloeddruk
Een tekort zien we zelden, maar een teveel aan cortisol komt helaas te vaak voor. Waar het normaal dient om ons wakker te maken, en bij acute stress (zoals sporten), hebben veel mensen continue een verhoogde cortisolwaarden door chronische stress. Je bent dan overdag moe, en plots krijg je dan in de avond energie waardoor je niet kan slapen.
In een gezonde situatie is cortisol in de ochtend hoog, en neemt dat gedurende de dag af. Het slaaphormoon melatonine neemt in de avond het stokje over zodat je slaperig wordt.
Bij veel mensen zie je dat de cortisolspiegel gedurende de dag gelijk blijft, en dus niet daalt richting de avond.
Hoe breng je cortisol in balans?
bewegen
zonlicht (met name in de ochtend)
regelmatig koolhydraten eten
ademhalingsoefeningen
hobby's beoefenen
buiten, in de natuur zijn
aarden (blote voeten in het gras)
ontstekingsremmende voeding
rood licht therapie in de ochtend en avond
kruiden; Rhodiola, Ashwagandha, Maca
vitamine D3
progesteron
gezonde darmflora
verbeteren insuline gevoeligheid (bloedsuikerbalans)
Het balans tussen cortisol (waakhormoon) en melatonine (slaaphormoon) is essentieel voor een gezond bioritme. Met een gezond bioritme heb je in de ochtend energie, en wordt je slaperig in de avond.
Tip: Het gebruik van rood lichttherapie wanneer de zon opkomt en wanneer die ondergaat, helpt met het in balans brengen van je bioritme, omdat het zowel op cortisol als melatonine werkt.
Progesteron
Het vrouwelijk geslachtshormoon hormoon progesteron wordt aangemaakt in de bijnieren en eierstokken. Samen met oestrogeen zorgen ze voor een gezonde cyclus en vruchtbaarheid bij vrouwen.
Hoe vruchtbaarder je bent, des te gezonder je bent. Reproductie is namelijk een van de belangrijkste eigenschappen van de mens.
Het mag dan wel een ´vrouwelijk´ hormoon worden genoemd, ook mannen hebben progesteron nodig! Bij mannen zorgt het voor een gezonde prostaat, het reguleert stress (cortisol) en de bloedsuiker (insuline).
Eigenschappen progesteron:
Verbetert de vruchtbaarheid (en dus algehele gezondheid)
Cortisol (stress) verlagend.
Verbetert schildklierfunctie / stofwisseling
Gezonde cyclus
Balanceert te hoog oestrogeen
Beschermt tegen lage bloedsuiker
Gezonde hersenfunctie
Bij een tekort kan je de volgende symptomen ervaren:
PMS
overgangsklachten
stressgevoelig
migraine
lage bloedsuiker
stemmingswisselingen
Hoe breng je progesteron in balans?
´Progesteron steal´ is een term die wordt gebruikt wanneer teveel cholesterol (bouwsteen hormonen) wordt omgezet naar cortisol, en dat ten koste van progesteron. Zo ´steelt´ cortisol dus progesteron.
Het verlagen van onnodige stress (wat cortisol productie aanjaagt) is van belang om voldoende progesteron aan te maken.
Dagelijks gebruik van rood lichttherapie verlaagt ook cortisol waardoor je meer progesteron kunt produceren.
Voedingsstoffen zoals, zink, magnesium en goede (verzadigde)vetten, cholesterol als bouwsteen kunnen helpen om meer progesteron te produceren, net zoals het gebruik van het heilzame kruid: ´kuisbes´.
Daarnaast is de ratio, oftewel het balans tussen progesteron en oestrogeen van groot belang. Via kraanwater, plastic verpakkingen en bepaalde medicatie krijgen we onbewust veel oestrogeen-achtige stoffen in ons lijf.
De term ´oestrogeen dominantie´ is wanneer we teveel oestrogeen ten opzichte van progesteron in ons lichaam hebben. Dankzij de steeds toenemende mate van verontreiniging in onze leefomgeving zien we steeds meer mensen met oestrogeen dominantie.
Niet alleen het verminderen van oestrogeen inname uit onze omgeving is belangrijk, maar ook de uitscheiding ervan. De lever, samen met darmen zijn verantwoordelijk voor het elimineren van een teveel aan oestrogeen.
Voldoende eiwitten, kruiden (zoals artisjok en mariadistel) en rood lichttherapie helpen om de leverfunctie te verbeteren en de ontgifting van een teveel aan oestrogeen te bevorderen.(1)
Oestrogeen
Misschien wel het meest bekende vrouwelijk geslachtshormoon, verantwoordelijk voor celdeling en groei. Onmisbaar in de juiste hoeveelheid. Zo heb je oestrogeen nodig voor gezonde botten en tegen menopauze klachten.
Zoals eerder benoemd is de moderne wereld vol met chemicaliën en medicatie die zich in ons lichaam voor doen als oestrogenen (xeno-oestrogenen). Dit is de voornaamste reden dat oestrogeen dominantie een veelvoorkomend probleem is onder vrouwen.
Symptomen van een te hoog oestrogeen zijn:
Verhoogt risico op kanker
Agressie / snel geïrriteerd
Impotentie
Excessief of juist laag libido
Depressie
Slapeloosheid
Vocht vasthouden
PMS klachten / hevige menstruatie
Symptomen van een te laag oestrogeen zijn:
Droge slijmvliezen
Botontkalking
botpijn
Wanneer je teveel oestrogeen hebt ten opzichte van progesteron, gedraagt het zich als een stresshormoon, en stimuleert het de productie van stresshormonen. (2)
Door de wisselwerking van oestrogeen met stresshormonen, is het dus belangrijk stress laag te houden.
Rood lichttherapie kan helpen met het verlagen van de stresshormonen. En stimuleert het de productie van het ´antistress´hormoon progesteron. Zodat het balans (ratio) met oestrogeen verder wordt herstelt.
Behandel daarvoor twee maal daags de onderrug (bijnieren), onderbuik (eierstokken) en optioneel het gezicht (hersenen en pijnappelklier) in de ochtend en vroeg op de avond met rood licht.
Hoe kun je oestrogeen verlagen?
Bloedsuikerregulatie: Door regelmatig vetten, koolhydraten en eiwitten gecombineerd te eten.
Afvallen (vetweefsel produceert oestrogeen)
Meer zonlicht
Gebruik vitamine K2, D3, vitamine E en magnesium
Lever en darmwerking optimaliseren
Slaapkwaliteit verbeteren
Melatonine
In de winter hebben we vaak minder energie en slapen we langer dan in de zomer. Dat komt omdat de dagen korter zijn en het langer donker is.
Onder invloed van duisternis maakt onze pijnappelklier namelijk het ´slaaphormoon´ melatonine aan. Hierdoor wordt je slaperig waardoor je je klaar kunt maken voor een goede herstellende nachtrust.
De realiteit is vaak anders, we komen niet in slaap, of kunnen niet goed doorslapen. Misschien maak je niet genoeg melatonine?
Het is bekend dat stresshormonen een remmende werking heeft melatonine productie. Waarom zou je namelijk slapen in een vecht/vlucht situatie? (zo denkt ons oerbrein).
Onze hersenen stemmen onze melatonine productie af op informatie dat het krijgt uit de omgeving.
Licht informatie om precies te zijn.
Aan het begin van de dag heeft de zon veel licht uit blauwe spectrum. Dit geeft het signaal dat we wakker moeten zijn (cortisol produceren) en dat we de komende uren niet hoeven te slapen (melatonine remmen).
Een perfect systeem.
Tot het moment dat kunstlicht werd geïntroduceerd in de maatschappij. Moderne verlichting in huis zoals TL, LED, schermen van je TV, laptop en telefoon zijn rijk aan blauw licht. We geven zo dagelijks het verkeerde signaal aan ons brein waardoor we niet slaperig worden als dat wel moet.
De populaire blauw licht brillen geven energie. Toch wil je hier voorzichtig mee zijn. Aangezien de energie van blauw licht komt uit het aanjagen van stresshormoon cortisol. We krijgen al genoeg blauwe licht binnen (kunstlicht), en aan stress (cortisol) is ook vaak geen tekort.
Voor het ondersteunen van de melatonine productie wil je je licht omgeving optimaliseren.
Wat kun je hiervoor doen?
Blootstelling helder (dag)licht in de ochtend. Ga elke ochtend (ook als de zon achter de wolken is) minimaal 20 minuten naar buiten.
Na zonsondergang, dim je verlichting in huis. Gebruik kaarslicht en/of rood licht gloeilampen.
Installeer een blauwlichtfilter op je telefoon, TV en laptop scherm als je deze in de avond gebruikt.
Gebruik blauw licht blokkerende bril na zonsondergang totdat je gaat slapen.(deze heeft rode glazen)
Rood lichttherapie behandeling in de ochtend en vroeg op de avond. Tweemaal 10 minuten het gezicht.
Zorg dat je slaapkamer donker is zonder lichtinval van buiten.
Het veranderen van je lichtomgeving kan een hele taak zijn. Bovenstaande hoef je niet allemaal tegelijk te doen. Heb je echt een slaapprobleem? Probeer dan zoveel mogelijk van de bovenstaande aanbevelingen toe te passen.
Andere leefstijlfactoren die je kunt toepassen voor een betere slaap zijn:
Geen koffie na 14:00 uur
Kruidenthee, zoals citroenmelisse, kamille in de avond
Magnesium supplement in de avond (400 mg)
Glycine supplement in de avond (1 tot 4 gram)
Testosteron
Het belangrijkste mannelijk geslachtshormoon wordt grotendeels in de testes geproduceerd. Testosteron is verantwoordelijk voor de mannelijke geslachtskenmerken zoals: spiergroei, skeletgroei, lichaamsbeharing, stemhoogte, libido en vruchtbaarheid.
Vrouwen produceren een kleinere hoeveelheid testosteron in de bijnieren.
Onderzoekers laten zien dat sinds de jaren 80 het testosteron niveau in mannen jaarlijks met 1 % daalt. Een Deense studie laat zien dat mannen geboren in 1960, 14 % lager testosteron hebben dan mannen geboren in 1920.(3)
Kortom, de afgelopen eeuw daalt het gemiddelde testosteron niveau constant.
Het gebruik van pesticiden op voeding, microplastics in de voedselketen, te weinig zonlicht en nutritionele tekorten zijn de grootste oorzaken. En dat heeft nadelige gevolgen voor de mens.
Symptomen van een te laag testosteron zijn:
Verlies spiermassa
Verminderde vruchtbaarheid
Laag libido
depressie
Laag zelfbeeld
vermoeidheid
Laag dopamine (minder motivatie)
Angstgevoelens
Prostaatklachten
Te hoog testosteron alleen maar voor bij mensen die dit via medicatie kunstmatig verhogen, zoals bodybuilders.
Hoe kun je je testosteron op een natuurlijke manier verhogen?
Krachttraining van de grote spiergroepen
Verzadigde vetten zoals roomboter en kokosolie
Cholesterol (bouwsteen testosteron)
Slaap optimaliseren
Verlagen oestrogeen voor een gezonde ratio (testosteron:oestrogeen)
Nutritionele tekorten verhelpen. Met name zink, magnesium, vit D3, vit K2
Heel je lichaam is opgebouwd uit cellen. Het bekende werkingsmechanisme van rood licht therapie is dat het de celfunctie verbeterd, en daarbij de werking van de bijbehorende organen.
Rood lichttherapie behandeling op de kruis regio kan helpen om de leydig cellen in de testes stimuleren, wat leidt tot een betere zaadkwaliteit en testosteron productie.
Conclusie:
Een goede hormoon balans is onmisbaar voor een goede gezondheid. Onze moderne leefstijl en stress zijn grotendeels verantwoordelijk voor het creëren van disbalans. Hierdoor kunnen we onnodig lijden aan fysieke en mentale klachten.
Wanneer omgevingsfactoren (stress, toxines, voedingstekorten) verantwoordelijk zijn voor het disbalans, kunnen we met de juiste kennis het balans herstellen. Dat gezegd hebbende, bij chronische of aangeboren hormonale aandoeningen wil je altijd een arts consulteren. Of werk met een gespecialiseerde orthomoleculair therapeut voor persoonlijk advies.
Kortom: Leefstijlveranderingen, voeding(stoffen) en rood lichttherapie hebben allemaal een gunstige werking op de hormoonbalans.
Bij het gebruik van rood lichttherapie voor het optimaliseren van de hormoonfunctie wil je je vooral richten op de hormoonklieren. Denk dan aan het behandelen van de kruisregio (testes, eierstokken), keel en halsgebied (schildklier) en de onderrug (bijnieren).
